khandoba navratri margashirsha champa shashthi

खंडोबा नवरात्र / चंपाषष्ठी: श्रद्धेचा आणि भक्तीचा उत्सव

परिचय
खंडोबा नवरात्र किंवा चंपाषष्ठी हा महाराष्ट्रातील महत्त्वाचा सण आहे, जो भगवान खंडोबांच्या पूजेसाठी साजरा केला जातो. श्रद्धा, भक्ती, आणि चांगल्याच्या वाईटावर विजयाचे प्रतीक असलेल्या या सहा दिवसांच्या उत्सवाला विशेष महत्त्व आहे.

भगवान खंडोबांचा पौराणिक कथा
भगवान खंडोबा हे शिवाचे अवतार मानले जातात आणि महाराष्ट्रातील अनेक कुटुंबांचे कुलदैवत आहेत. त्यांना मल्हारी मार्तंड असेही म्हटले जाते, कारण ते सूर्याचे स्वरूप मानले जातात. खंडोबा आणि दैत्य मणी-मल्ल यांच्यातील युद्धाच्या पौराणिक कथेमुळे हा उत्सव साजरा केला जातो. या युद्धात भगवान खंडोबांनी दैत्यांचा पराभव करून धर्माचा विजय मिळवला.

खंडोबा नवरात्र कधी साजरे होते?
खंडोबा नवरात्र मार्गशीर्ष महिन्यात चंपाषष्ठीच्या सहा दिवस आधी सुरू होते. २०२४ मध्ये हा उत्सव ४ डिसेंबरपासून सुरू होईल आणि ९ डिसेंबरला चंपाषष्ठीच्या दिवशी संपन्न होईल.

चंपाषष्ठीचे महत्त्व
चंपाषष्ठी हा उत्सवाचा शेवटचा दिवस आहे आणि भगवान खंडोबांच्या विजयाचे प्रतीक आहे. या दिवशी खंडोबाची पूजा केल्याने भक्तांना आशीर्वाद, समृद्धी, आणि वाईट शक्तींपासून संरक्षण मिळते, असे मानले जाते. अनेक भक्त व्रत पाळतात आणि विशेष प्रार्थना करतात.

उत्सवातील प्रमुख विधी आणि साजरा करण्याची पद्धत

1. खंडोबाच्या मंदिरांचे सजावट
   खंडोबाच्या मंदिरांना फुले, हार, आणि दिव्यांनी सजवले जाते. भक्त मंदिरात जमतात आणि भजन, कीर्तन, आणि मंत्रोच्चार करतात.

2. हळदीचा अभिषेक
   खंडोबाच्या पूजेमधील अनोखा विधी म्हणजे हळदीचा अभिषेक. भक्त खंडोबांच्या मूर्तीला आणि स्वतःलाही हळद लावतात. हे शुद्धता आणि भक्तीचे प्रतीक आहे.

3. विशेष पूजा आणि नैवेद्य अर्पण
   पुरी, पुरणपोळी, गूळ, नारळ यासारख्या नैवेद्याने खंडोबाची पूजा केली जाते. अनेक भक्त नम्रतेने खंडोबांच्या चरणी नतमस्तक होऊन आशीर्वाद मागतात.

4. सांस्कृतिक कार्यक्रम
   उत्सवामध्ये गोंधळासारख्या पारंपरिक लोककला सादर केल्या जातात, ज्यातून महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वारशाचे दर्शन घडते.

खंडोबा नवरात्र व्रत पाळण्याचे महत्त्व
खंडोबा नवरात्राच्या सहा दिवसांमध्ये अनेक भक्त उपवास करतात. चंपाषष्ठीच्या दिवशी व्रत सोडले जाते आणि नैवेद्याचा प्रसाद घेतला जातो. हे व्रत मन आणि शरीर शुद्ध करण्यासाठी तसेच अध्यात्मिक प्रगतीसाठी महत्त्वाचे मानले जाते.

खंडोबाच्या प्रमुख तीर्थस्थळे

1. जेजुरी मंदिर - "सोन्याची जेजुरी" म्हणून ओळखले जाणारे हे मंदिर खंडोबाचे प्रमुख तीर्थक्षेत्र आहे.
2. पाली मंदिर - पुणे जिल्ह्यातील हे खंडोबाचे दुसरे महत्त्वाचे ठिकाण आहे, जिथे उत्सव काळात हजारो भक्त दर्शनाला येतात.

निष्कर्ष
खंडोबा नवरात्र आणि चंपाषष्ठी हे श्रद्धा, संस्कृती, आणि भक्तीचे प्रतीक आहेत. या उत्सवातून भक्तांना त्यांच्या अध्यात्मिक मुळांशी जोडले जाते आणि भगवान खंडोबांचा आशीर्वाद प्राप्त होतो.

आपल्या श्रद्धेला पूर्ण करण्यासाठी ‘LagnaVaarta’ बरोबर जोडीदार शोधा!
आपल्या श्रद्धा आणि मूल्ये जपणारा जोडीदार शोधताय? भेट द्या LagnaVaarta आणि मराठी ब्राह्मण समाजात आपला परिपूर्ण जोडीदार निवडा!